Present Perfect to czas gramatyczny w języku angielskim, który łączy przeszłość z teraźniejszością. Używamy go, gdy mówimy o czynnościach, które miały miejsce w przeszłości, ale ich skutki są widoczne lub odczuwalne w teraźniejszości. To także czas, który służy do opisywania doświadczeń życiowych, bez potrzeby precyzowania, kiedy dokładnie dana czynność miała miejsce.
Osoby uczące się angielskiego mają dylemat, którego czasu użyć, aby mówić o przeszłości. Najczęściej używamy Past Simple, bo jak jego nazwa mówi – jest prosty i przypomina nam czas przeszły w języku polskim. Niestety ograniczając się do czasu Past Simple, jesteśmy w stanie przekazać tylko część informacji dotyczących przeszłości. Aby sprawnie komunikować się po angielsku, musimy znać Present Perfect! 💪
Present Perfect – zastosowanie
W jakich sytuacjach użyjemy czasu Present Perfect? 🤔 Sprawdźmy poniższe przykłady!
Czynności, które rozpoczęły się w przeszłości, ale ich skutki są odczuwalne teraz:
- I have broken my phone. (Skutek: teraz telefon jest zepsuty.)
- She has missed the bus. (Skutek: teraz nie ma jak dojechać.)
- They have spilled the coffee. (Skutek: teraz jest plama na stole.)
Doświadczenia życiowe bez podawania konkretnego momentu w przeszłości:
- We have visited Italy several times.
- He has never eaten sushi.
- I have read that book before.
Czynności, które zakończyły się niedawno, a ich rezultat jest widoczny:
- I have just finished my homework. (Skutek: teraz praca jest gotowa.)
- They have cleaned the house. (Skutek: dom jest teraz czysty.)
- She has already cooked dinner. (Skutek: obiad jest gotowy.)
Czynności, które trwały do chwili obecnej (nie podkreślamy trwania, a rezultat):
- I have lived here for five years.
- They have worked together since 2018.
- We have known each other for a long time.
Jak budować zdania w Present Perfect?
Konstrukcja zdań w Present Perfect również nie jest skomplikowana, ale wymaga znajomości kilku zasad. 🧐 Jak wygląda budowa poszczególnych zdań?
Zdania twierdzące
Podstawowe zdanie w tym czasie tworzymy przez szyk:
SUBJECT + HAVE / HAS + PAST PARTICIPLE
(podmiot + operator have/has + czasownik w trzeciej formie/czasownik z końcówką -ed)
Pamiętajcie, że w trzeciej osobie liczby pojedynczej (he, she, it) używamy operatora has, a w pozostałych osobach have. Możemy również stosować skróty:
I have ➜ I’ve
you have ➜ you’ve
she has ➜ she’s
he has ➜ he’s
it has ➜ it’s
we have ➜ we’ve
they have ➜ they’ve
Przykłady zdań twierdzących:
- I have eaten breakfast already.
- She has completed her homework.
- We’ve been to Spain several times.
Tworzenie pytań w Present Perfect
Aby stworzyć pytanie, zmieniamy szyk zdania:
HAVE / HAS + SUBJECT + PAST PARTICIPLE
(operator have/has + podmiot + czasownik w trzeciej formie)
Zwróćcie uwagę, że tutaj również używamy have lub has w zależności od podmiotu.
Przykłady pytań:
- Have you seen this movie before?
- Has he finished his project yet?
- Have they ever been to Japan?
Możemy także zadać pytania szczegółowe:
- What have you done today?
- Where has she gone?
- How long have they known each other?
Przeczenia w czasie Present Perfect
Szyk w zdaniu przeczącym wygląda następująco:
SUBJECT + HAVE / HAS + NOT + PAST PARTICIPLE
(podmiot + operator have/has + przeczenie not + czasownik w trzeciej formie)
Tutaj także możemy zastosować skróty:
I have not ➜ I haven’t
you have not ➜ you haven’t
she has not ➜ she hasn’t
he has not ➜ he hasn’t
it has not ➜ it hasn’t
we have not ➜ we haven’t
they have not ➜ they haven’t
Przykładowe przeczenia:
- I haven’t finished my homework yet.
- He hasn’t visited his grandparents this month.
- They haven’t decided on the date for the meeting.
Słowa kluczowe (signal words) dla Present Perfect
W czasie Present Perfect często używamy charakterystycznych słów i wyrażeń, które pomagają zrozumieć, kiedy należy użyć tego czasu. 💬 Słowa te wpływają na znaczenie zdania, ponieważ sugerują, jakiego rodzaju czynność lub doświadczenie jest opisywane i jakie jest jego powiązanie z teraźniejszością.
Already – oznacza, że coś się już wydarzyło.
I have already eaten dinner. (Już zjadłem kolację.)
Yet – stosowane w pytaniach i przeczeniach, sugeruje, że oczekujemy czegoś.
Have you finished your work yet? (Czy już skończyłeś pracę?)
I haven’t finished it yet. (Jeszcze tego nie skończyłem.)
Just – wskazuje na coś, co wydarzyło się niedawno.
I have just called him. (Właśnie do niego zadzwoniłem.)
Ever – używane w pytaniach, gdy pytamy o doświadczenia życiowe.
Have you ever been to Paris? (Czy kiedykolwiek byłeś w Paryżu?)
Never – służy do wyrażenia, że coś nigdy się nie wydarzyło.
I have never tried sushi. (Nigdy nie próbowałem sushi.)
Since – określa moment, od którego coś trwa.
I have worked here since 2015. (Pracuję tu od 2015 roku.)
For – wskazuje na okres, przez jaki coś trwa.
I have lived in this city for five years. (Mieszkam w tym mieście od pięciu lat.)
Recently – sugeruje, że coś wydarzyło się niedawno.
I have recently started learning Spanish. (Niedawno zacząłem uczyć się hiszpańskiego.)
Jednym z najczęstszych błędów przy używaniu czasu Present Perfect jest mylenie wyrażeń „for” i „since”.
For – stosujemy, gdy mówimy o okresie czasu, np. przez jak długi czas coś trwa.
I have known him for ten years. (Znam go od dziesięciu lat.)
Since – używamy, gdy chcemy wskazać na konkretny moment w przeszłości, od którego coś trwa.
I have lived here since 2010. (Mieszkam tu od 2010 roku.)
Spójrzmy na przykłady błędnego użycia tych słów:
I have known him since ten years. (Zamiast „for ten years”.)
I have lived here for 2010. (Zamiast „since 2010”.)
Dlaczego Present Perfect budzi w nas mieszane uczucia?
Czas Present Perfect ma szereg praktycznych zastosowań w codziennej komunikacji. Trochę trudno w to uwierzyć, bo u osób uczących się języka angielskiego budzi raczej mieszane uczucia. Dlaczego? Bo z jednej strony wydaje się dość prosty i przyjemny: łatwo nauczyć się budować zdania i poprawnie wykonywać ćwiczenia. Z drugiej strony umiejąc poskładać poszczególne elementy zdania w całość, nie potrafimy wykorzystać ich w codziennej komunikacji. Skąd ta niemoc? 👇
- Po pierwsze czas Present Perfect nie przystaje do tego, jak mówimy o przeszłości w języku polskim. W naszym języku ojczystym mamy do dyspozycji czas przeszły dokonany np. “nauczyłam się”, “napisałem” i niedokonany np. “uczyłam się”, “pisałem”. Ucząc się angielskiego, szukamy analogii do znanych nam struktur. W konsekwencji Present Perfect wydaje nam się niepotrzebny. Intuicja często nam podpowiada, że te aspekty możemy wyrazić, wykorzystując czas Past Simple lub Past Continuous, co niestety niekoniecznie się sprawdza.
- Drugi problem, który staje na naszej drodze to szereg znaczeń, które możemy wyrazić za pomocą Present Perfect. Reguły wydają się nam mało precyzyjne, a najczęstszą odpowiedzią na pytanie “Czy powiedzieć to w Past Simple czy Present Perfect?” jest “to zależy”. Jak zatem odnaleźć się w tych gramatycznych zawiłościach i zacząć korzystać ze struktur, których się uczymy? Chin up! Uszy do góry! 🤗 Najlepszym rozwiązaniem jest nauka z profesjonalnym lektorem, który wytłumaczy nam wszystkie zasady. Ale już teraz, krok po kroku przejdziemy przez różne znaczenia, które możemy komunikować, wykorzystując czas Present Perfect. Przekonasz się, że to jednak bardzo użyteczny czas i nie taki straszny jak mogłoby się wydawać.
Zakończona czy niezakończona czynność?
Zacznijmy od często spotykanego dylematu: Present Perfect czy Past Simple? Kiedy uczymy się tych czasów, ich budowa nie sprawia problemów. Jednak kiedy przychodzi do ich użycia w codziennej rozmowie lub pisaniu, decyzja staje się trudniejsza.
Wiele osób stara się ułatwić sobie wybór, zadając pytanie: czy czynność jest zakończona? To pytanie, choć wydaje się pomocne, nie zawsze wystarcza. Lepiej jest zastanowić się nad tym, czy czas, w którym dana czynność miała miejsce, jest zakończony czy nie. 💡
Przeanalizujmy przykłady:
- Yesterday I called Ramona twice. (Wczoraj dzwoniłam do Ramony dwa razy.)
- Today I have talked to Ramona three times. (Dziś rozmawiałam z Ramoną trzy razy.)
Obie czynności są zakończone, ale to nie one decydują o użyciu czasu, lecz kontekst czasowy. Wczoraj należy do przeszłości, dlatego używamy Past Simple. Natomiast dzisiejszy dzień jeszcze trwa, więc mimo zakończonych rozmów, czas Present Perfect będzie odpowiedni.
Zrozumienie różnicy między Present Perfect a Past Simple to klucz do skutecznej komunikacji.
Przeszłość spotyka teraźniejszość
Chociaż Present Perfect kładzie nacisk na rezultat i nie mówimy wprost o czasie, to nie znaczy, że nic o nim nie wiemy. Używając Present Perfect komunikuję dodatkowe informacje, które możemy sobie dopowiedzieć w następujący sposób:
She has played in fifty films. = Ona zagrała w pięćdziesięciu filmach od początku swojej kariery aktorskiej do dziś.
He has written nine novels. = On napisał dziewięć powieści odkąd zaczął pisać do dziś.
They have moved home four times. = Oni przeprowadzali się cztery razy w swoim dotychczasowych życiu.
Jeśli przypomniały Ci się teraz przykłady z “Have you ever … ?” lub “I have never ….” to świetnie. Dokładnie w ten sam sposób powstaje kontekst do tych wypowiedzi:
Have you ever been to Rome? = Czy kiedykolwiek w swoim dotychczasowym życiu byłaś w Rzymie?
I have never been to Palermo. = Do tej pory nie byłam w Palermo.
I w tym miejscu możemy zrozumieć, dlaczego mówimy, że Present Perfect ma związek z teraźniejszością: czas, o którym mówimy mniej lub bardziej wprost rozpoczął się w przeszłości i trwa do teraz. ⏳ Wyrażenia, które pomagają nam zaakcentować to znaczenie to np. so far (do tej pory) lub yet (jeszcze):
I have been to Italy twice so far. (Do tej pory byłam dwa razy we Włoszech.)
They have recorded seven albums so far. (Nagrali siedem płyt do tej pory.)
I haven’t been to Palermo yet. (Nie byłam jeszcze w Palermo)
She hasn’t finished her newest novel yet. (Nie skończyła jeszcze swojej najnowszej powieści.)
Kontekst tych wypowiedzi wskazuje na związek przeszłości z teraźniejszością, o którym mówią podręczniki do gramatyki: do przeszłości należą moje wyjazdy do Włoch czy też nagranie płyt, ale czas zahacza o teraźniejszość – so far czyli do tej pory, do teraz. Podobnie przykłady z yet: zaczęła pisać powieść w przeszłości, ale jeszcze nie skończyła.
Present, czyli teraźniejszy
Present Perfect nie wyprze się swojej relacji z teraźniejszością. Szczególnie jeśli użyjemy go w następujących sytuacjach:
I have lived in Warsaw for five years.
She has worked here since 2014.
Zwróć uwagę, jak powiemy powyższe zdania po polsku:
Mieszkam w Warszawie od 5 lat.
Ona pracuje tu od 2014.
Po polsku powiemy w czasie teraźniejszym! 🔔
Pamiętasz taką regułę, że w zdaniach z since i for używamy czasu Present Perfect? Zauważ, że wtedy mamy na myśli czas od punktu w przeszłości do teraz np. since my birthday (czyli od moich urodzin do dziś) lub for seven years (przez siedem dni do teraz) wykorzystujemy czas Present Perfect.
Czy w stu procentach możemy zaufać tej zasadzie? To znowu zależy od kontekstu i informacji, które chcemy zakomunikować. Porównajmy:
Maria has lived in Madrid for two months.
Patrząc na to zdanie, słusznie widzisz analogię do poprzednich przykładów, gdy tłumaczyliśmy Present Perfect na czas teraźniejszy i mieliśmy na myśli czas, który rozpoczął się przed trzema laty i trwa do teraz.
A teraz spójrzmy na zdanie z Past Simple:
Maria lived in Berlin for three years.
Przetłumaczymy je jako przeszłe, bo takie znaczenie komunikuje Past Simple:
Maria mieszkała w Berlinie przez trzy lata.
Czy możemy użyć for i Past Simple w jednym zdaniu? 🤔 Oczywiście, ale wtedy mamy na myśli, że Maria zaczęła kiedyś mieszkać w Berlinie, mieszkała tam przez trzy lata i przestała mieszkać w tym mieście. Używając Past Simple, mówimy, że czynność rozpoczęła i zakończyła się w przeszłości. For pokazuje, jak długo dana czynność trwała; w tym przypadku w przeszłości, więc jak najbardziej możemy użyć Past Simple i for w jednym zdaniu. Czy teraz wiesz już, gdzie mieszka Maria? Oczywiście w Madrycie. Możesz to zrozumieć właśnie z użycia czasu Present Perfect.
Present Perfect – podsumowanie
Jaki widzisz, czas Present Perfect pozwala zakomunikować szereg znaczeń, których nie jesteśmy w stanie wyrazić po angielsku w inny sposób:
wydarzenie, którego skutek dotyczy teraźniejszości:
I have twisted my ankle so I can’t go running. (Skręciłam kostkę, więc nie mogę biegać.)
wydarzenie, którego czas nie jest doprecyzowany:
I have been to Rome, but I haven’t been to Palermo. (Byłam w Rzymie, ale nie byłam w Palermo.)
wydarzenie, które rozpoczęło się w przeszłości i trwa do teraz:
She has worked here for two years. (Ona pracuje to od dwóch lat.)
O czym jeszcze trzeba pamiętać?
- Zwracaj uwagę na kontekst wypowiedzi
- Przeanalizuj, czy czas wydarzenia jest zakończony czy nie
- Zastanów się, jak zmiana czasu np. na Past Simple zmieni znaczenie Twojej wypowiedzi
Najczęstsze pytania
Present Perfect to czas, który łączy przeszłość z teraźniejszością. Używamy go w określonych sytuacjach, np. do czynności, które zaczęły się w przeszłości i trwają do chwili obecnej lub do czynności przeszłych, w których nie zaznaczono kiedy miały miejsce.
Zdanie twierdzące ma następującą budowę:
podmiot +have/has + III forma czasownika + reszta zdania.
Przykład: I have gone to Scotland once.
W czasie Present Perfect używamy np: since, for, yet, lately, in last year.
Czasowniki have/has mają formy skrócone wg. poniższego schematu:
I have = I’ve
you have = you’ve
he/she/it has = he’s/ she’s/ it’s
we have = we’ve
they have = they’ve
